|
|
… сурэ5иттэн таьааран суруйбут патриотическай ырыата ейу-санааны ерукутэр, Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууну, тапталы чахчы-бааччы этэр. Сэрии тиэмэтигэр суруллубут, кыайыыны уьансыбыт, кыайыыга кынаттаабыт, сурэхтэн суппэт ырыа! Бу ырыа «День Победы», «Синий платочек», «Огонек», «Катюша», «С чего начинается Родина?» ырыалары кытта биир кэккэ5э турар. Маннык куустээх ере кууруулээх тыллаах, киьи дууьатын аймыыр, киьини эмиэ да ытатар, эмиэ да ыллатар ырыаны айбыт, айа, толоро сылдьар дьон, уьулуччу чорботон эттэххэ тылын суруйбут Буетур Одорууьап, матыыбын айбыт Ньукулай Бойлуохап, ырыаны кимиэхэ да холооно суох, уратытык толорор Аана Уйбаныаба — бу биьиги улууспут дьоно, биьиги киэн туттуубут буолаллар! Уеьээ Булуу дьоно ыллааталлар эрэ ханна ба5арар, хаьан ба5арар дьон субу ырыаны куутэрин билэбин. Бу биьиги улууспут А5а дойду сэриитин, Улуу Кыайыытыгар аналлаах гиимнэ, бэлиэтэ, ерегейун ырыата буолар дии саныыбын. Сэрии тиэмэтигэр анаммыт бэрт элбэх сахалыы ырыа ортотуттан ким ба5арар чорботон бэлиэтиир, уьулуччу тутар ырыата буолар. То5о диэтэххэ, кини норуот эрэйин-мунун, сорун-кыьал5атын этэр, кэпсиир. Маныаха тэннээх ырыалар «Кыраман ыраах дойдуттан», «Гастелло», «Ергескун сытыылаа» бааллар. Онон мин этэбин: тереебут тылбыт — теле туппат терут баайбыт. Кини этигэгэ, хомуьуна, бай5ал курдук бар5а баайа, сир симэ5инии сиэдэрэйэ, кэрэтэ ырыа5а-тойукка кестер. «Тыыннаахтар умнубат сыллара» хайдах курдук долгутарый, киьини уолутарый-чачатарый? Истэн олордоххо туох эрэ кытаанах кэлэн уолуккун буелуур курдук гынар, эккин тымныы хаарыйар, долгуйа5ын, хара5ын ууланар, ытаан да ыла5ын. Бэл, уоттаах сэрии дьиннээх кыттыылаахтара хайдах ылынан истэллэрэ буолуой?! Бу ырыа курдук дьоьуннаах тыллаах-естеех ырыаны-хоьоону тылын-еьун бол5ойон, ис хоьоонун инэн-тонон истэр, аа5ар буолун дуу. Тереебут тылгытын таптаан, харыстаан, ыраастык, атын омук тылын кыбыппакка санара сатаан диэн субэлиибин…. Туругура, сайда турдун сахабыт тыла! Ыллыы-туойа сылдьыа5ын «Тыыннаахтар умнубат сыллара» курдук куустээх тыллаах, сахалыы патриотическай ырыалары! Мария ЗОЛОТАРЕВА. «Ил Тумэн Хотун Булуугэ» хаьыат, 2007 сыл, олунньу 9 к.
Сугуруйэн туран махтанабыт
СР суруйааччыларын союьун чилиэнин, тыыл, педагогическай улэ ветеранын, Сахабыт сирин урдунэн гимн буолан ньиргийэ сылдьар «Тыыннаахтар умнубат сыллара» диэн ырыа авторын Одорусов Петр Поликарповиьы 75 сааскын туолбуккунан Таатта улууьун, Баайа5а нэьилиэгин ветераннарын ааттарыттан истинник э5эрдэлиибит. Бу ырыаны хас Улуу Кыайыы ерегейдеех куннэрин аайы о5олуун-кырдьа5астыын ере кууруулээхтик ыллаан кэллибит. Кини а5ыйах куппулуеттэригэр бар дьонун аьыытын-абатын, сэрии урусхалларын умуру тардан киллэрбитин ой дуорааныныы иьиллэргэ дылы. Ырыан ерегей ырыата буолан ыллана сылдьарыттан улаханнык сугуруйэ астынабыт уонна махтанабыт. Эн айар ырыаларын ессе да дор5оонноохтук иьиллэ турдуннар диэн алгыыбыт уонна бары дьолу ба5арабыт! Ветераннар ааттарыттан Анастасия РАХЛЕЕВА, ССРС доруобуйатын харыстабылын туйгуна, А5а дойду сэриитин ветерана, политическай репрессия сиэртибэтэ. «Забота Арчы» хаьыат, 2006 сыл, бэс ыйын 8 к.
Айымньылара
Исидор Никифорович Барахов аатынан Уеьээ Булуутээ5и орто оскуола (1876-2001).— Дьокуускай: «Ардах», 2001.— 172 с. Кун-Ийэм алгыьын ыламмын.— Дьокуускай: ГУП НИПК «Сахаполиграфиздат», 2005.— 472 с. Кырачааннарга хоьооннор.— Дьокуускай: Бичик, 2008.— 32 с. Оло5у туойабын /ред. И.Е. Иванов-Ороьуунускай.— Булуу, 1991.— 108 с. Саха сирин кыыллара: таабырын-хоьооннор.— Дьокуускай: «Ситим» ЧИФ, 1994.— 23 с. Саха сирин сайдар биьигэ: И. Н. Барахов аатынан Уеьээ Булуутээ5и орто оскуола 120 сыла.— Дьокуускай: ООО «Сапи-Торг-Книга», 1996. Сахам сирин кыыллара: кырачааннарга хоґооннор.— Дьокуускай: Бичик, 2008.— 32 с. Сахалыы санарабыт.— Дьокуускай: «Ситим» ЧИФ, 1994.— 48 с. Сурэх ба5атынан: ырыанньык.— Дьокуускай, 2004.— 160 с. Уйэ уескэппит геройа: поэма.— Уеьээ Булуу: Улуустаа5ы киин библиотека кыраайы уерэтэр отдела, 2000.— 99 с. Чэйин эрэ, ыллыа5ын: о5олорго аналлаах ырыанньык.— Дьокуускай: «Ситим» ЧИФ, 1992.— 32 с.
Бэчээккэ тахсыбыт ыстатыйалара, хоьоонноро
Ааккар махтал тиэрдэллэр: [народнай учуутал М.А. Алексеевка анабыл хоьоон] //Коммунизм сарданата.— 1978.— Бала5ан ыйын 30 к. Ба5абыт кууьунэн //Уеьээ Булуу.— 1996.— Бала5ан ыйын 26 к. Кунду реликвия //Коммунизм сарданата.— 1985.— Муус устар 9 к. Суурбэьис уйэ Улуу Учуутала: [народнай учуутал М.А. Алексеев] //Уеьээ Булуу.— 2007.— Ыам ыйын к.— С. 3; Учуутал аргыьа.— 2007.— Ыам ыйын 10 к.— С. 2-3. Улуус кырдьа5ас оскуолата //Уеьээ Булуу.— 1996.— Тохсунньу 13 к.
Оло5ун уонна айымньыларын туьунан
Архипов Н. «Тыыннаахтар умнубат сыллара» авторын кытта соьуччу керсуьуу //Саха сирэ.— 2003.— Ыам ыйын 8 к.— С. 1. Васильева, Н. «… Талаьа кэбиьэн таьырдьа таьаартын…» //Саха сирэ.— 1996.— От ыйын 23 к. Данилова, М. Учуутал уонна хоьоонньут //Коммунизм сарданата.— 1981.— Ыам ыйын 5 к. Игнатьева, Е. Долгутуулаах керсуьуу //Уеьээ Булуу.— 1992.— Муус устар 28 к. Лукина, А. «Эйиэхэ уерэммиппитинэн дьоллоохпут!» //Коммунизм сарданата.— 1991.— Ыам ыйын 25 к. Кухотов, В.-Быралгы. Киэн туттабын //Ил Тумэн Хотун Булуугэ.— 2006.— Ахсынньы 8 к.— С. 2. Михайлова М. Бар5а махтал буолуохтун!: [Исидор Барахов аатынан орто оскуола учууталлара Одорусов П.П. о.д.а.] //Уеьээ Булуу.— 2009.— Алтынньы 2 к.— С. 4,5. Мойтохонова А. Учуутал-поэт ыалдьыттаата //Уеьээ Булуу.— 1992.— Бэс ыйын 16 к. Петр Одорусов кинигэтин презентацията //Уеьээ Булуу.— 1992.— Муус устар 30 к. П.П. Одорусов Саха сирин суруйааччыларын Союьун чилиэнинэн ылылынна //Хоьуун.— 1997.— Ахсынньы 13 к. П.П. Одорусовка «Саха Республикатын утуелээх учуутала» аат инэрилиннэ //Уеьээ Булуу.— 1996.— Алтынньы 16 к. Петрова, В. Поэт Одорусов П. «Оло5у туойабын» кинигэтин презентацията: [сценарий].— Уеьээ Булуу: Киин библиотека, 1991.— 4 с. Петрова, В. Поэт Петр Одорусов «Чэйин эрэ, ыллыа5ын» ырыанньыгын презентацията: [сценарий].— Уеьээ Булуу: Киин библиотека, 1993.— 4 с. Полятинскай, В. Учууталбыт ырыата //Кэскил.— 2002.— Кулун тутар 8 к.— С.8. Попов В. Биэс кинигэ презентацията: [П. Одорусов «Саха сайдар биьигэ» о.д.а.] //Уеьээ Булуу.— 1996.— Ахсынньы 3 к. Рахлеева А. Сугуруйэн туран махтанабыт //Забота-Арчы.— 2006.— Бэс ыйын 8 к. Семенов Г. Петр Одорусовка — Александр Самсоновтан //Саха сирэ.— 2004.— Муус устар ый 23 к.— С. 6. Спиридонов, Д. Сылайбат-элэйбэт //Коммунизм сарданата.—1991.— Ыам ыйын 14 к. Судинов, В. Талааннаах педагог //Коммунизм сарданата.— 1980.— Атырдьах ыйын 21 к. Тобуруокап Н. Бэйиэт дьоло — ырыалара //Саха сирэ.— 2006.— Ыам ыйын 4 к.— С.11. Урсун. Ырыа тылын айааччы //Чолбон.— 1996.— № 1.— С. 182. Федорова И. Мин кенул сахабын, мин кенул киьибин.— Уеьээ Булуу, 2006.— 84 с. Ыйылааскай, Б. Ити буолар киьи диэн //Уеьээ Булуу.— 1992.— От ыйын 11 к. Чыычаахап, У. Киниэхэ уерэммит дьоллоохпун //Чолбон.— 2007.— № 3.— С. 43. Чыычаахап У. Киниэхэ уьуйуллубут, уерэммит дьоллоохпун //Уеьээ Булуу.— 2006.— Алтынньы 13 к.— С. 4,5. Чыычаахап, У. Учууталым туьунан //Ил Тумэн.— 2006.— Сэтинньи 17 к.— С. 9.
Судинов, В. Учитель — это творчество //Соц. Якутия.— 1982.— 25 февраля. Контакты: Республика Саха (Якутия), с. Верхневилюйск, ул. Ленина 5/9 кв.4 телефон: (41133) 4-12-68 |